19 grudnia 2017 roku na Wydziale Ekonomii i Zarządzania odbyło się XVIII Podlaskie Forum Ekonomistów. Tematem przewodnim forum były kwestie dotyczące proponowanych zmian w systemie opodatkowania przedsiębiorstw w Polsce. Forum zostało zorganizowane we współpracy z Wydziałem Ekonomii i Zarządzania UwB oraz Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce, a szczególne podziękowania należą się dr. Adamowi Wyszkowskiemu, który przyjął na siebie trud organizacji całego wydarzenia.

Zebranych powitała Dziekan Wydziału Ekonomii i Zarządzania UwB dr hab. Marzanna Poniatowicz, prof. UwB. W imieniu PTE zebranych prelegentów i gości przywitał dr Adam Wyszkowski, który moderował dyskusję. Wśród zaproszonych prelegentów znaleźli się znamienici goście, to jest Pan Paweł Gruza Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów oraz Pani Teresa Sołowińska Dyrektor Biura Stowarzyszenia Księgowych Oddziału Okręgowego w Białymstoku. Pierwszy z prelegentów zaprezentował temat: Zmiany w systemie podatkowym, drugi zaś Kierunki zmian w systemie podatkowym z punktu widzenia przedsiębiorców. Oba wystąpienia stanowiły niezwykle interesujący głos w dyskusji, gdyż reprezentowały dwie przeciwstawne sobie strony państwo – prawodawca i przedsiębiorca – realizator prawa.

Jako pierwszy głos zabrał Pan Paweł Gruza. W swoim wystąpieniu poruszył kwestię systemu finansowania działalności publicznej w kontekście wprowadzanych zmian w systemie podatkowym w Polsce. Z jednej strony dokonał krytyki poprzedniego systemu finansowania, w tym m.in. słabej ściągalności podatków, z drugiej zaś wskazał na kierunki modernizacji tego systemu. Wystąpienie Pana Gruzy koncentrowało się wokół wprowadzanych zmian w systemie ściągalności podatku VAT, m.in. poprzez wdrożenie systemu JPK_VAT (Jednolity Plik Kontrolny VAT). JPK _VAT to zestaw informacji o zakupach i sprzedaży, który wynika z ewidencji VAT przedsiębiorcy za dany okres. Według Prelegenta wprowadzenie JPK uszczelni system finansowy państwa i ograniczy przestępstwa podatkowe. Pan Paweł Gruza nadmienił, że takie systemy raportowania faktur VAT już dawno były wprowadzone przez  Czechy czy Słowację. Ponadto wskazał na obszary, które w dalszej kolejności będą przedmiotem reform obecnego rządu, a mianowicie: nieewidencjonowany obrót oraz agresywna optymalizacja podatkowa.

Następnie głos zabrała Pani Teresa Sołowińska. Przedstawiła ona ocenę i oczekiwania przedsiębiorców, co do wprowadzanych zmian podatkowych. Pani Dyrektor Biura Stowarzyszenia Księgowych stwierdziła, że w jej odczuciu przedsiębiorcy nie unikają płacenia podatków, lecz po prostu popełniają błędy. Błędy te wynikają często z rozbieżności przepisów rachunkowych i podatkowych (inne podejście do kosztów, amortyzacji majątku trwałego, umów leasingowych, kategorii przychodów i poniesionych kosztów).  Podatki –  jak stwierdziła –  ustala się na podstawie rachunkowości. Wśród zaproponowanych przez Panią Dyrektor zmian w systemie podatkowym znalazły się m.in. uzależnienie wysokości składki na ubezpieczenia społeczne od wielkości przychodów, wprowadzenie kwoty wolnej od składek ZUS, dłuższe vacatio legis dla wprowadzanych zmian, gdyż jak zauważyła Pani Sołowińska, wprowadzana od stycznia 2018 roku ustawa jest bardzo obszerna, zaś czas na jej zapoznanie się – nieproporcjonalnie krótki. W konsekwencji Pani Sołowińska stwierdziła, że system podatkowy powinien być łatwy oraz niekosztowny w obsłudze.

Po wysłuchaniu wystąpień rozpoczęła się dyskusja. Nie sposób przytoczyć wszystkich wątków w niej podejmowanych, ale warto przynajmniej zaznaczyć te o kluczowym znaczeniu. Pytania i wszelkie uwagi oraz komentarze kierowane były głównie do Wiceministra Finansów – Pana Pawła Gruzy. Poruszono kwestie: stosunku rządu do preferencji podatkowych w sektorze działalności rolniczej (dr Adam Wyszkowski), mnogości przepisów podatkowych, prawdopodobieństwa wprowadzenia podatku liniowego (dr Adam Szczepanowski), kosztów procesów fiskalnych, maszyn e-learningowych (mgr Mariusz Mak), oczekiwanych zmian w sferze finansów samorządowych (prof. Renata Przygodzka), uszczelniania prawa podatkowego, problemu step-upów podatkowych, stosunku rządu do CCCTB, tj. Wspólnej Skonsolidowanej Podstawy Opodatkowania Osób Prawnych (dr Andrzej Karpowicz), oczekiwań przedsiębiorców co do wprowadzenia prostych i „dobrych” rozwiązań (dr Anatoliusz Kopczuk).

Generalnie stwierdzono, że zmiany podatkowe, w tym zwłaszcza dotyczące uszczelniania podatku VAT, idą w dobrym kierunku. Do tej pory możliwości unikania opodatkowania były dość duże. Od 2018 roku wszystkie przedsiębiorstwa (również mikroprzedsiębiorstwa) będą przekazywać fiskusowi dane dotyczące m.in. ewidencji zakupu i sprzedaży VAT w ramach systemu JPK. Pan Paweł Gruza wspomniał jeszcze o wdrażanym mechanizmie podzielonej płatności split payment. Mechanizm, który ma wejść w życie 1 kwietnia 2018 roku, ma uchronić przedsiębiorców przed nieuczciwymi kontrahentami i ryzykiem „wpadnięcia” w karuzelę VAT. Jednakże, co dało się zauważyć w trakcie dyskusji, wprowadzane przez rząd zmiany budzą obawy ze strony przedsiębiorców, wynikające zwłaszcza z krótkiego czasu dostosowań do nowych regulacji.

Dyskusję podsumował dr Adam Wyszkowski, dziękując jednocześnie prelegentom, członkom Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz gościom przybyłym na spotkanie. Wspomniał również o następnym forum, które zorganizowane zostanie na Politechnice Białostockiej. 

 dr Magdalena Owczarczuk